Euplagia quadripunctaria

Krasopani hera. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny Erebidae wynosi od 52-62 mm. Postać dorosła pojawia się w jednym pokoleniu, od pierwszych dni lipca do połowy września na górskich stokach, wapiennych wzgórzach, w skalistych wąwozach, wilgotnych dolinach rzecznych  i wilgotnych zaroślach. Motyl jest aktywny w nocy, ale spotykany jest też często za dnia. Jaja składane są na spodzie liścia w płaskich złożach. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy jasnotę, wierzbownicę, leszczynę, malinę, wiciokrzew, żarnowiec i pokrzywę zwyczajną. Przepoczwarzenie następuje w luźnym, białawym oprzędzie w ściółce. Zimuje w postaci gąsienicy. W Polsce Euplagia quadripunctaria jest prawnie chroniona, jednak tylko w umiarkowanym stopniu zagrożona. Powodem wymierania tego gatunku jest rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej oraz naturalna sukcesja roślinności. Ochrona powinna się więc opierać na zachowaniu środowisk lęgowych w niezmienionym stanie. 

Data wykonania zdjęć: 6.08.16
Miejsce wykonania zdjęć: Retezat, Rumunia

Diasemia reticularis

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny wachlarzykowatych wynosi od 17-22 mm. Postać dorosłą spotkać możemy od maja do końca sierpnia na suchych, otwartych terenach. Motyl ten jest gatunkiem występującym typowo w tropikach, jednak ze względu na jego wędrowną naturę spotykany jest także w Europie. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy goryczel, babkę, jastrzębiec i cykorię podróżnik.

Data wykonania zdjęć: 21.08.22; 27.08.22

Miejsce wykonania zdjęć: Katowice, Polska

Catocala nupta

Wstęgówka pąsówka. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny Erebidae wynosi od 65-80 mm. Postać dorosłą spotkać możemy od lipca do końca października, w wilgotnych lasach liściastych i mieszanych, wilgotnych zaroślach oraz nad brzegami rzek i strumieni. Prowadzi nocny tryb życia, za dnia odpoczywając na płotach, ścianach i pniach drzew. Odżywia się sokami przejrzałych lub gnijących owoców oraz sokiem wpływającym z drzew. W momencie zagrożenia, podobnie jak inne wstęgówki szybko rozchyla przednie skrzydła, prezentując ostrzegawcze ubarwienie tylnej pary. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy wierzbę, topolę oraz śliwę. Gąsienica za dnia odpoczywa zamaskowana na gałęziach drzew, których liście zjada w ciągu nocy. Przepoczwarzenie następuje między liśćmi na ziemi. Jaja składane są w szczelinach drzew. Zimuje w postaci jaja.

Data wykonania zdjęcia: 12.09.16
Miejsce wykonania zdjęcia: Tarnowskie Góry, Polska

Lythria cruentaria

Sudamek szczawiak. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny miernikowcowatych wynosi od 17 do 24 mm. Postać dorosłą spotkać możemy w dwóch pokoleniach od połowy kwietnia do końca sierpnia na ugorach, suchych łąkach, wrzosowiskach i terenach piaszczystych. Motyl jest aktywny za dnia. Samica składa jaja na liściach rośliny pokarmowej. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy szczaw polny oraz szczaw zwyczajny. Zimuje w postaci poczwarki. 

Data wykonania zdjęć: 13.08.15; 10.08.19

Miejsce wykonania zdjęć: Woźniki, Polska

Scolitantides orion

Modraszek orion. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny modraszkowatych waha się między 25-32 mm. Postać dorosła pojawia się w dwóch pokoleniach. Pierwsze pokolenie lata od maja do czerwca, drugie od lipca do sierpnia. Czasami zdarza się, że pojawia się również trzecie pokolenie, które lata we wrześniu. Motyl preferuje takie tereny jak górskie i kamieniste stoki, kserotermiczne murawy, podłoża wapienne, piargi i kamieniołomy. W Polsce jest gatunkiem prawnie chronionym. Jego wymieranie spowodowane jest izolowanym obszarem występowania, a także przekształcaniem środowiska wskutek naturalnej sukcesji. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy rozchodnik wielki oraz rozchodnik purpurowy. Na roślinie żywicielskiej gąsienicom towarzyszą mrówki, które chronią je przed wrogami. Modraszek orion jest gatunkiem myrmekofilnym, część swojego życia spędza w mrowisku, w którym mrówki opiekują się gąsienicą aż do przepoczwarzenia. Gąsienica żeruje za dnia, początkowo szkieletując liście, a następnie wygryzając w nich otwory. Jaja składane są zazwyczaj pojedynczo na wierzchu liścia rośliny pokarmowej, ale zdarza się, że składane są także na łodydze i kwiatach. Zimuje w postaci poczwarki.

Data wykonania zdjęć: 29.07.16
Miejsce wykonania zdjęć: Petroszany, Rumunia

Erebia epiphron

Górówka epifron. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny rusałkowatych wynosi od 28-32 mm. Imago pojawia się w jednym pokoleniu, od połowy czerwca do połowy sierpnia na łąkach górskich powyżej górnej granicy lasu na wysokości 1200-1800 m n.p.m. Motyle chętnie odwiedzają rożne kwiaty, zwłaszcza te żółto kwitnące. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy kostrzewę niską, śmiałek darniowy, śmiałek pogięty i wiechlinę roczną. Jaja składane są przeważnie na suchych liściach traw, nisko przy ziemi. W zależności od warunków pogodowych, stanu fizjologicznego gąsienicy oraz wysokości nad poziomem morza rozwój larwy może być jednoroczny lub dwuletni. W przypadku rozwoju jednorocznego gąsienica zimuje w trzecim stadium wzrostowym, zaś w przypadku rozwoju dwuletniego zimuje w pierwszym i czwartym stadium wzrostowym. Młode gąsienice żerują w dzień, starsze stadia są aktywne w nocy. Żywią się liśćmi, zjadając je od wierzchołka w kierunku nasady. Przepoczwarzenie odbywa się wśród suchych resztek traw na powierzchni gleby.
W Polsce gatunek ten posiada niewielkie areały występowania, jednak w miejscach w których się pojawia, spotykany jest dość licznie. Jednym z miejsc gdzie można spotkać górówkę epifron jest Karkonoski Park Narodowy, do którego motyl został sprowadzony z masywu Pradziada w Republice Czeskiej w latach 20-tych ubiegłego wieku. Zaliczamy go do podgatunku Erebia epiphron sielsiana, natomiast podgatunek który możemy spotkać w Tatrach to Erebia epiphron transsylvanica.
Motyl znajduje się w Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce jako gatunek narażony na wyginięcie.  

Data wykonania zdjęć: 4.08.16

Miejsce wykonania zdjęć: Retezat, Rumunia

Neptis rivularis

Pasyn lucylla. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny rusałkowatych wynosi od 44 do 54 mm. Imago pojawia się w jednym pokoleniu od pierwszych dni czerwca do końca lipca na wilgotnych łąkach, polanach leśnych i w bagnistych lasach liściastych oraz mieszanych. W Polsce motyl ten znajduje się na liście gatunków chronionych i jest zagrożony wyginięciem, mimo stosunkowo dużej liczby istniejących stanowisk. Główną przyczyną wymierania tego gatunku w Polsce jest zmiana charakteru siedliska lęgowego i znikanie rośliny pokarmowej gąsienic wskutek gospodarki leśnej i melioracji okolicznych terenów. Gąsienica żeruje na tawule wierzbolistnej, a także na wiązówce i innych gatunkach tawuły. Imago w poszukiwaniu nektaru odwiedza takie kwiaty jak tawuła wierzbolistna, biało kwitnące baldaszkowate, jeżyny oraz robinię akacjową. Motyle nie są płochliwe, szybują daleko, rzadko poruszając skrzydłami. Jaja składane są zarówno na wierzchu jak i spodzie liścia rośliny pokarmowej. Po wylęgnięciu się z jaja, młoda gąsienica nagryza liść poniżej wierzchołka, z każdej strony od blaszki do żyłki środkowej i sprzędza powstałe brzegi jedwabną nitką, tworząc w ten sposób rurkowate schronienie w którym przebywa, a następnie zimuje. Na wiosnę gąsienica zjada całe liście. Przepoczwarzenie odbywa się na gałązce rośliny pokarmowej. 

Data wykonania zdjęcia: 4.08.16

Miejsce wykonania zdjęcia: Retezat, Rumunia

Anthophila fabriciana

Wznosik Fabrycjusza. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny choreutidae waha się pomiędzy 10 a 15 mm. Imago spotkać możemy od maja do końca sierpnia w ogrodach, lasach i innych środowiskach, gdzie pospolita jest pokrzywa. Motyle aktywne są w ciągu dnia i chętnie odwiedzają rozmaite kwiaty. W przeciwieństwie do innych ciem, które charakteryzują się małymi rozmiarami, wznosik Fabrycjusza podczas odpoczynku trzyma skrzydła w płaszczyźnie poziomej. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy pokrzywę zwyczajną i parietarię lekarską.

Data wykonania zdjęcia: 07.06.19; 24.08.15
Miejsce wykonania zdjęcia: Katowice; Woźniki, Polska

Endotricha flammealis

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny omacnicowatych wynosi od 18 do 23 mm. Postać dorosła pojawia się od połowy czerwca do końca sierpnia, na łąkach, w ogrodach i zaroślach. Podczas odpoczynku motyl przyjmuje nietypową pozycję. Przednią część swojego ciała unosi do góry na przednich nogach, zadziera odwłok do góry, a skrzydła trzyma pod takim kątem, że ich krawędzie dotykają powierzchni na której odpoczywa. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy głównie rzepnik pospolity i borówkę, a dodatkowo leszczynę, dąb, wierzbę, grab i ligustr pospolity. Zimuje w postaci larwy.

Data wykonania zdjęcia: 06.07.16; 20.07.17; 13.08.16

Miejsce wykonania zdjęcia: Woźniki; Beskid Niski, Polska

Erebia pandrose

Górówka pandroza. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny rusałkowatych wynosi od 31-42 mm. Imago pojawia się w jednym pokoleniu od czerwca do końca sierpnia na górskich łąkach. Jego lot jest trzepoczący i odbywa się nisko nad ziemią. Rzadko kiedy motyl ten przylatuje do kwiatów, zdecydowanie częściej przesiaduje na ziemi lub kamieniach. Gąsienica żyje na rozmaitych kostrzewach, psiej trawce oraz seslerii. Jaja składane są na suchych częściach traw, na ziemi lub kamieniach w pobliżu rośliny żywicielskiej. Rozwój gąsienicy odbywa się przez dwa lata. Za pierwszym razem gąsienica zimuje w pierwszym stadium wzrostowym, za drugim już jako dorosła gąsienica. Przepoczwarzenie odbywa się zaraz po przezimowaniu. Gatunek ten w Polsce można spotkać na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, gdzie objęty jest ochroną.

Data wykonania zdjęcia: 25.06.16
Miejsce wykonania zdjęcia: Tatry Zachodnie, Słowacja

Acronicta psi

Wieczernica strzałówka. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny sówkowatych wynosi od 33-43 mm, przy czym samice osiągają nieznacznie większe rozmiary. Czas lotu tego motyla to miesiące od maja do końca sierpnia. Głównie spotykamy go w lasach liściastych, mieszanych i w zadrzewieniach śródpolnych. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy drzewa i krzewy liściaste takie jak wierzba, olsza, topola, śliwa tarnina, brzoza, leszczyna i drzewa owocowe, na których żerują pojedynczo lub po kilka sztuk. Zimuje w postaci poczwarki, w jedwabnym kokonie umieszczonym pod luźną korą lub w szczelinie.

Data wykonania zdjęcia: 06.07.16

Miejsce wykonania zdjęcia: Woźniki, Polska

Olethreutes arcuella

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny zwójkowatych wynosi od 14 do 18 mm. Postać dorosła pojawia się w jednym pokoleniu, od maja do końca sierpnia, przeważnie w lasach i na wrzosowiskach. Gąsienice żywią się zwiędłymi liśćmi. Po przezimowaniu w ściółce, na wiosnę przepoczwarzają się w mocnym oprzędzie. 

Data wykonania zdjęcia: 6.07.16

Miejsce wykonania zdjęcia: Woźniki, Polska

Phalera bucephala

Narożnica zbrojówka. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny garbatkowatych wynosi od 52 do 68 mm. Imago pojawia się w jednym pokoleniu od pierwszych dni maja do końca lipca w ogrodach, lasach liściastych i mieszanych, parkach, zaroślach oraz w wilgotnych dolinach rzecznych. Ubarwienie motyla imitować ma ściętą gałązkę i chroni go przed potencjalnymi drapieżnikami. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy rozmaite drzewa i krzewy liściaste, m.in. lipę, wierzbę, topolę, dąb, brzozę, jarząb, olszę i buk. W formie imago motyl nie odżywia się. Jaja składane są w płaskich złożach, liczących kilkadziesiąt sztuk na spodniej stronie liścia rośliny pokarmowej. Gąsienice żerują gromadnie, przez co zaliczane są do szkodników drzew liściastych. Zaniepokojone w skoordynowany sposób, gwałtownie unoszą w górę tylną część odwłoka. W ostatnim stadium rozwojowym rozpraszają się i żerują pojedynczo na wierzchołkach gałązek. Przepoczwarzenie odbywa się w luźnym oprzędzie w ziemnej komorze. Zimuje w postaci poczwarki.  

 Data wykonania zdjęć: 6.07.16; 05.09.14
Miejsce wykonania zdjęć: Woźniki, Polska

Lasiocampa quercus

Barczatka dębówka. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny barczatkowatych różni się w przypadku obu płci. Samica jest zdecydowanie większa od samca, o rozpiętości skrzydeł między 68-99 mm. Samiec osiąga mniejsze rozmiary, między 55-70 mm. Dymorfizm płciowy, poza rozmiarem, uwidacznia się również w ubarwieniu. Samiec posiada brunatną głowę i odwłok, oraz ciemniejsze od tułowia skrzydła z żółtawym rozjaśnieniem na zewnętrznej stronie (jak na zdjęciach poniżej), zaś głowa, tułów, odwłok i tło skrzydeł samicy są żółtobrunatne. Motyl pojawia się w jednym pokoleniu od lipca do sierpnia na niskich i wysokich torfowiskach, w lasach liściastych z udziałem dębów, lasach mieszanych, w świeżych borach sosnowych, zaroślach i na wrzosowiskach. Motyle latają szybko i chaotycznie. Samice są aktywne w nocy i chętnie przylatują do światła. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy dąb, wierzbę, malinę, jeżynę fałdowaną, wrzos i borówkę. Samica składa jaja w trzepocącym locie, losowo, nad niską roślinnością. Młode gąsienice zwykle przebywają na wierzchołkach gałązek, wygrzewając się na słońcu. Starsze gąsienice żerują w nocy i żyją w ukryciu. Przepoczwarzenie następuje wśród suchych liści na ziemi, w owalnym, brunatnym kokonie, przetkanym szczecinami. Zimuje w postaci gąsienicy.

Samiec

Samica

Data wykonania zdjęć: 25.06.16; 01.08.20

Miejsce wykonania zdjęć: Tatry Zachodnie; Woźniki Śląskie, Polska

Drepana falcataria

Wycinka sierpianka. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny wycinkowatych wynosi od 30-40 mm. Imago pojawia się w dwóch pokoleniach. Pierwsze pokolenie lata od ostatnich dni kwietnia do pierwszych dni czerwca, drugie pokolenie od lipca do końca sierpnia. Motyle pierwszego pokolenia mają jaśniejsze tło skrzydeł- od jasnobrązowego do beżowego, zaś motyle drugiego pokolenia są zdecydowanie ciemniejsze. Wycinkę sierpiankę można spotkać w lasach liściastych i mieszanych, zaroślach, na torfowiskach, wrzosowiskach oraz w parkach. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy brzozę i olszę. Larwa żeruje przeważnie nocą na splecionych przędzą liściach, na których następuje przepoczwarzenie. Zimuje w postaci poczwarki.

Data wykonania zdjęć: 6.06.16; 28.07.23

Miejsce wykonania zdjęć: Tarnowskie Góry; Katowice, Polska

Euproctis similis

Kuprówka złotnica. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny Erebidae wynosi od 34-42 mm. Imago pojawia się w jednym pokoleniu od czerwca do sierpnia w ogrodach, sadach, parkach, lasach liściastych i mieszanych. Za dnia chętnie przesiaduje na pniach drzew, uaktywniając się nocą. Kuprówka złotnica, tak jak większość motyli z rodziny brudnicowatych, ma zredukowany aparat ssący, a całą energię zgromadzoną w okresie larwalnym poświęca na rozmnażanie się. Znakiem rozpoznawczym tego motyla jest złocistoruda poduszeczka utworzona z włosków na końcu odwłoka. Gąsienica żeruje na rozmaitych drzewach i krzewach liściastych, głównie na olszy czarnej, leszczynie pospolitej, grabie pospolitym, buku pospolitym, śliwie tarninie, dębie, lipie, wierzbie i borówce. Jaja składane są po kilkadziesiąt sztuk w niewielkich, podłużnych złożach na spodniej stronie liścia, a następnie pokrywane są włoskami z poduszeczki samicy, które posiadają właściwości drażniące. Na okres zimy gąsienica buduje oprzęd w szczelinach kory na pniu lub gałązce, wiosną prowadzi samotny tryb życia. Ciało gąsienicy pokryte jest licznymi włoskami, które stanowią jej mechanizm obronny. Tak jak w przypadku włosków osobnika dorosłego mają one właściwości drażniące. Przepoczwarzenie następuje w miękkim, beżowym lub jasnobrunatnym kokonie między liśćmi. Zimuje w stadium gąsienicy.   

Imago

Larwa

Data wykonania zdjęć: 21.07.17; 06.07.20; 25.07.20; 26.05.16
Miejsce wykonania zdjęć: Katowice; Woźniki, Polska

Zygaena angelicae

Kraśnik dzięgielowiec. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny kraśnikowatych wynosi od 30-33 mm. Postać dorosła pojawia się na początku lipca i lata do pierwszych dni sierpnia na kserotermicznych murawach. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy ostrołódkę kosmatą, cieciorkę pstrą, komonicę pospolitą oraz koniczynę. Zimuje w postaci larwy. 

Data wykonania zdjęć: 25.07.15

Miejsce wykonania zdjęć: Ogrodzieniec, Polska

Eulia ministrana

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny zwójkowatych wynosi od 21-24 mm. Postać dorosła pojawia się w jednym pokoleniu od maja do czerwca, w lasach i zaroślach. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy szereg gatunków należących do drzew liściastych m.in. jabłoń, śliwę, brzozę, dąb, olszę, wierzbę iwę, buk, jesion i lipę. Zimuje w postaci larwy.

Data wykonania zdjęcia: 23.05.22

Miejsce wykonania zdjęcia: Katowice, Polska

Ematurga atomaria

Poproch pylinkowiak. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny miernikowcowatych wynosi 25-35 mm w przypadku samca i 22-30 mm w przypadku samicy. Wyraźny dymorfizm płciowy. Poza różnicą w ubarwieniu, samca można poznać po pierzastych czułkach, w odróżnieniu od samicy, która posiada czułki nitkowate. Imago pojawia się już w maju i lata do końca sierpnia. Spotykany na terenie całej Polski, na zrębach, suchych łąkach, ugorach, wysokich torfowiskach i wrzosowiskach. Często lata za dnia, w promieniach słońca, nisko nad ziemią. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy wrzos, żarnowiec miotlasty, bylicę, cieciorkę, komonicę pospolitą, driakiew i koniczynę. Zimuje w postaci poczwarki.  

Data wykonania zdjęcia: 28.04.14; 4.08.14;

Miejsce wykonania zdjęć: Pniowiec; Tarnowskie Góry, Polska

Papestra biren

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny sówkowatych wynosi od 32 do 40 mm. Postać dorosła pojawia się od maja do końca lipca na torfowiskach i w górskich lasach. Dość często motyla można spotkać odpoczywającego na płotach, pniach drzew lub na kamieniach. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy borówkę, woskownicę europejską oraz wierzbę. Zimuje poczwarka zakopana pod ziemią. Po przezimowaniu w bardzo krótkim odcinku czasu pojawiają się osobniki dorosłe.

Data wykonania zdjęć: 8.05.16

Miejsce wykonania zdjęć: Kalety, Polska

Rivula sericealis

Brak odpowiednika w polskiej nazwie. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny Erebidae wynosi od 18-22 mm. Imago pojawia się od maja do września, głównie na terenach podmokłych, takich jak moczary śródleśne, bory bagienne, lasy łęgowe, wilgotne doliny rzeczne oraz nad brzegami rzek i strumieni. Motyl lata zarówno w ciągu dnia jak i w nocy. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy różne gatunki traw, turzycę i wiechlinę. Zimuje w postaci larwy. Przepoczwarzenie następuje w kokonie utworzonym pomiędzy źdźbłami traw.    

Data wykonania zdjęcia: 12.06.22
Miejsce wykonania zdjęcia: Katowice, Polska

Camptogramma bilineata

 Paśnik goździeniak. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny miernikowcowatych wynosi od 23-30 mm. Postać dorosłą spotkać możemy od lipca do końca sierpnia w ogrodach, parkach, zaroślach, lasach liściastych i mieszanych oraz na zrębach i polanach leśnych. Motyle stają się aktywne o zmierzchu, jednak wypłoszone latają również za dnia. Do roślin żywicielskich gąsienicy zaliczamy przytulię, pięciornik, szczaw, pokrzywę, wilżynę oraz fiołek psi. Zanim gąsienica przejdzie przepoczwarzenie buduje oprzęd między liśćmi na ziemi. Zimuje w postaci larwy.

Data wykonania zdjęć: 10.09.14; 9.06.14; 24.08.15
Miejsce wykonania zdjęć: Tarnowskie Góry; Woźniki, Polska

Ligdia adustata

Plamiec trzmieliniak. Rozpiętość skrzydeł tego motyla z rodziny miernikowcowatych wynosi od 25-30 mm. Imago lata w dwóch pokoleniach. Pierwsze pokolenie możemy spotkać od kwietnia do pierwszych dni lipca, drugie od końca lipca do pierwszych dni września w ogrodach, parkach, zaroślach, lasach liściastych i mieszanych. Do roślin żywicielskich gąsienicy, jak sugeruje nazwa gatunkowa należy trzmielina- zwyczajna i brodawkowata oraz berberys. Zimuje w postaci poczwarki.

Data wykonania zdjęć: 20.04.18; 09.07.23
Miejsce wykonania zdjęć: Tarnowskie Góry; Olkusz, Polska